شرط تنجیز در دعوا

 

 محمدعلی علی دادی

دانش آموخته جامعه المصطفی العالمیه(ص).

چکیده

  تنجیز در لغت و اصطلاح به معنی قطع و یقین آمده است؛ ادعای مدعی در دادگاه سه حالت دارد: الف) مدعی به قطع طرح دعوا می­کند؛ ب) مدعی به صورت ظنی و احتمالی همراه با دلیل (اماره و قرائین) شرعی، طرح دعوا می­کند؛ ج) مدعی­کاملاً به نحوی ظنی و احتمالی طرح دعوا می­کند. در مصداق تنجیز کلام فقهاء روشن نیست و بعض­گفته­اند تنجیز از شروط صیغه دعوا است؛ بعض­گفته­اند تنجیز از شروط مدعی است و برخی دیگرگفته­اند تنجیز از شروط دعوا است. بنابه قول صحیح که تنجیز از شروط دعوا است؛ در اعتبار تنجیز و عدم آن سه قول اساسی مطرح شد: قول اوّل: مشهور فقهاء گفته­اند که دعوا مطلقا باید جزمی باشد اگر نه قابل استماع نیست. قول­دوم: بعض­ از فقهاء گفتند دعوا غیر جزمی مطلقا شنیده می­شود و قابل رسیدگی است. قول سوم: قائل ­به ­تفصیل شده که به چهار دسته تقسیم می­شود: الف) مقام «تهمت» باشد؛ قابل رسیدگی است. ب) مقام «مایتعسراطلاع علیه» باشد؛ قابل استماع است؛ ج) مقام «مایتعارف الخصومة به» باشد؛ قابل­ استماع است؛ د) مقام دعوا از «موارد التّهمة و مایتعارف الخصومة به» باشد؛ شنیده می­شود. ادلّه قول مشهور ردّ شده و ادلّه قول غیر مشهور پذیرفته شد که عمومات و روایات باب تهمت بود. قول عدم اشتراط تنجیز مطلقا تقویت شد. بنابراین تنجیز مطلقا شرط نیست و دعوای ظنی و احتمالی هم قابل رسیدگی است.

 کلید واژه: شرط، تنجیز و دعوا.