بررسی سیر تاریخی ماهیت اجازه در بیع فضولی از دیدگاه مذهب شیعه

حمیدرضا گورکانی

طلبه درس خارج موسسه فقهی و اصولی کریم اهلبیت (ع) حوزه علمیه قم.
چکیده
زمینه و هدف: در این مقاله، بیع فضولی به‌عنوان یکی از مباحث مهم فقه اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. این نوع بیع، که فردی بدون اجازه مالک اقدام به فروش می‌کند، از دیرباز در جوامع عقلایی پیش از اسلام نیز وجود داشته و در دوران پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) به‌عنوان یک حکم تأییدی شناخته شده است. مفهوم بیع فضولی در فقه امامیه به‌ویژه پس از دوران غیبت صغری به‌طور گسترده‌تر تحلیل شده است. روش: روش تحلیلی ـ استنباطی با رویکرد تاریخی ـ تطبیقی است. 
یافته‌ها: این تحقیق به بررسی نظریه‌های ناقلیت و کاشفیت پرداخته و تلاش کرده تا با استناد به دیدگاه‌های فقها، اهمیت رضایت و اجازه مالک را به‌عنوان شرط اصلی صحت و اعتبار این معاملات توضیح دهد. سیر تاریخی اجازه در بیع فضولی نشان می‌دهد که رضایت ضمنی مالک می‌تواند پس از وقوع عقد و در قالب اجازه متأخره نمایان شود و به معامله‌ای که  نخست بدون اذن بوده، اعتبار بخشد. این تحلیل بر پایه قواعد کلی فقهی استوار است و نشان‌دهنده جایگاه مهم رضایت مالک در حفظ حقوق مالکیت است. 
کلید واژه
بیع فضولی؛ سیرتاریخی؛ کاشفیت؛ اجازه مالک