بیع معاطات در انظار فقهای شیعه

مختار محمدی
چکیده: 
 معاطات  عبارت است از این که هر یک از دو نفر چیزی را به دیگری، در عوض آن چه از او گرفته است، پرداخت کند . دیدگاه برگزیده در مورد معاطات، این  است که معاطات مفید ملکیت جایز و متزلزل است به این معنا که با واقع شدن معاطات، ملکیت می‌آید و حاصل می‌شود ولی تا وقتی که یکی از ملزم‌های معاطات به عنوان مثال، تلف شدن یکی از عوض و معوض رخ نداده، هر یک از دو طرف می‌تواند بدون رضایت دیگری، معاطات را به هم زده و آن را فسخ نماید .
واژه‌گان کلیدی: معاطات، بیع، ملکیت معاطاتی، لزوم بیع، تزلزل ملکیت معاطاتی، قصد اباحه

 

مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی

 

داود عطایی
چکیده: برای برقراری نظم، و جلوگیری از هرج و مرج، هر ملت نیاز به قانون دارد.تا اواخر قرن بیستم، انتساب مسؤلیت کیفری اشخاص حقوقی در اکثر نظام‌های حقوقی بر مبنی دلایل همچون؛ تصنعی بودن این اشخاص، عدم اهلیت جنایی، عدم تناسب مجازات با ماهیت چنین اشخاص، عدم تأمین اهداف مجازات و نقص اصل شخصی بودن مجازات، در هاله‌ای از ابهام و نفی مجازات قرار داشت، اما علی‌رغم ضرورت‌های اجتماعی و روند افزایش چشم‌گیری چنین اشخاصی در جوامع و ار تکاب جرائم خطرناک از قبیل جرائم اقتصادی، صنعتی، محیط زیست و بهداشت، پذیرش مسؤلیت کیفری آن‌ها را اجتناب ناپذیر کرد. با توجه به هویت مستقل اشخاص حقوقی و اراده جمعی حاکم بر آن‌ها، پیش‌بینی ضمانت اجرای مطابق با طبع این اشخاص؛ از جمله انحلال مجازات همسنگ با اعدام اشخاص حقیقی، مصادره اموال، محدود کردن دایره‌ای فعالیت و... نظام کیفری فرانسه و ایران در سال 1392 مسؤلیت کیفری این اشخاص را به عنوان یک قاعده مورد پذیرش قرار دادند، و اینکه در این دو نظام کیفری دایره‌ای چنین مسؤلیتی، گونه‌های مختلف اشخاص حقوقی، اعم از خصوصی و عمومی، را در بر می‌گیرد یا مختص به اشخاص حقوقی خصوصی می‌شود؟ نوع مسؤلیت اشخاص حقوقی مستقیم یا غیر مستقیم؟ شرائط تحقق این مسؤلیت کدام است، جرایم قابل انتساب به چنین اشخاص متنوع‌اند یا محدود؟ ضمانت اجراهایی جرائم آن‌ها چه مصداق‌های است آیا از تناسب و تنوع کافی برای تأمین هدف بر خوردار است یا خیر؟ مقاله‌ای پیشرو به این سؤالات پاسخ خواهد داد.
کلید واژگان: اشخاص حقوقی، مسؤلیت کیفری، جرم، مجازات، رایانه.

 

بررسی واقعی بودن قصص قرآنی با تأکیدبر داستان موسی و مرد دانا

محمدجعفر میلان نورانی

پژوهشگر دین و کارشناسی ارشد مؤسسۀ مذاهب اسلامی (دورۀ یازدهم).
[e-mail]

مجید سرکوبی

 مدرس حوزه و دانشگاه، دانشجوی دکتری رشتۀ تفسیر تطبیقی جامعة المصطفی العالمیة شعبۀ اصفهان.
[e-mail]
چکیده:داستان موسای رسول و فردی که قرآن از او به «مرد دانا» یاد کرده، بیست و سه آیه از قرآن را به خود اختصاص داده‌است. در این داستان، موسی با مردی گمنام ولی پرعلم همراه شد و سه مرتبه نسبت به کارهای وی ایجاد تشکیک کرد. از قبیل اینکه چرا آن مرد، انسانی نابالغ را کشت و کشتی‌ای را در وسط دریا سوراخ کرد. دست آخر نیز مجبور شد راه خود را از او جدا کند؛ چراکه به آن مرد تعهد داده بود که سؤالی نپرسد ولی نتوانست عهد خود را نگه دارد. نوشتار حاضر در یک پژوهش تحلیلی- تطبیقی، بررسی‌ای در اتفاق افتادن این داستان انجام داده‌است. از قبیل اینکه کشتن یک انسان بی‌گناه و حتی نابالغ، با هیچ شریعتی قابل سازگاری نیست و حتی سوراخ کردن کشتی ضمن برخورداری از همین اشکال، همچنین مشکل «چگونه زنده ماندن ساکنان خود» را به همراه دارد. در آخر به این نتیجه می‌رسد که این داستان در عالم واقع اتفاق نیفتاده و صرفاً یک داستانی است که برای عبرت آموزی نقل شده‌است. به عبارت دیگر، هدف قرآن از ذکر این داستان، پندگیری مخاطبانش بوده‌است و نه حکایت از یک اتفاق واقعی.
کلید واژگان: موسی، مرد دانا، قتل نفس، کشتی، قصه‌های قرآنی.

اسباب تاخیر اجرای حدود در فقه اهلبیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان

سید قربان حسینی

دانشجوی دکتری فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیه. قم.
چکیده:  بحث اسباب تاخیر حدود از مباحث فقهی و روایی است فقهاء این بحث را در لابلای کتابهای فقهی‌شان مطرح نموده‌اند که برخی از اسباب تاخیر حدود بخاطر شرایط جسمانی خود فرد است مانند بیماری، حائض، نفساء، حامل، مرضعه، مجنون بودن برخی بخاطر نامناسب بودن شرایط جوی مانند برودت، حرارت، و همچنین احترام مکان مانند پناهندگی در حرم و برخی دیگر بخاطر عدم امکان اجرای حد و عدم مصلحت است؛ مانند بودن در سرزمین دشمن می‌باشد. سؤال اصلی ما این است که اسباب تاخیر اجرای حدود در فقه اهلبیت(ع)، فقه حنفی و حقوق افغانستان چیست؟ برای رسیدن به پاسخ علمی به پرسش مزبور پژوهش حاضر به حسب روش تحلیلی و توصیفی  کوشیده است که با استفاده از منابع کتابخآن‌های به مطالعه‌ی آثار علمی فقیهان بنشیند، به نتیجه ذیل دست یافته است. که اسباب تاخیر حدود در موارد که حد از حدود سالب حیات باشد؛ همانند اعدام، سنگسار، قتل باشمشیر، و... کاربردی ندارد و موجب تاخیر اجرای حدود نخواهد شد، در موارد که حدود از حدود سالب حیات نیست؛ مانند جلد اسباب تاخیر اجرای حدود کاربرد دارد و موجب تاخیر اجرای حد می‌گردد. در خصوص تاخیر اجرای حد در قانون افغانستان مواد قانونی درج نشده بلکه به فقه حنفی ارجاع داده شده که یک نوع خلاء قانونی محسوب می‌شود، پیشنهاد می‌شود که در قانون افغانستان هم موادی را به اسباب تاخیر اختصاص دهد.
کلیدواژه‌ها: حد، سبب، اجراء، تاخیر، فقه، حقوق.

مبانی قرآنی نهضت عاشورا

حاج شیخ حسین مجاهد دره صوفی
چکیده
در نوشتۀ حاضر، پس از اثبات ضرورت و اهمیت عاشوراشناسی و الگوگیری از آن، سخن روی این مبحث آمده که امام حسین یک شخصیت بی مانند و چهرۀ قرآنی بود و نهضت عاشورا بر اساس دستورات قرآن کریم و سنت پیامبر برپاشده است. بحث دیگری که حایز اهمیت در این مقاله است، الگوسازی و مهمترین اهداف این نهضت است که هر کدام از اهداف ناشی از حکمی از احکام اسلام و قرآن بوده است. سپس اشاره به قهرمانان این تراژدی عظیم تاریخ بشر و فاتحان قله‌های عظمت انسانی شده و بخشی از ویژگی‌ها وسیره‌های عملی امام حسین در این نهضت مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج و آثار قیام عاشورا بخش دیگری از این نوشتار را به خود اختصاص داده است. مباحث دیگری که در این مقاله بر اساس مبانی و مستندات قرآنی بررسی شده است عبارتند از آثار انفاق، جهاد در راه خدا، رابطه متقابل شهیدان و قرآن کریم، مبانی قرآنی نهضت عاشورا. و در پایان، تحث عنوان پرسمان عاشورایی، به چند شبهه پاسخ داده شده است. از جمله مطرح شده است که: چرا امام حسین(ع) اهل بیت خود را در این سفر پرخطر با خود همراه کرد؟ آیا امام حسین(ع) از فرجام این حادثه، آگاه بود؟ سپس مبحث دیگری پیش می‌آید و آن بحث تقیه در اسلام است و روایات تقیه مورد بحث و بررسی قرار گرفته و بر حادثه عاشورا تطبیق شده است. 
کلیدواژه: قرآن، عاشورا، امام حسین، تقیه، جهاد، انفاق، شهادت، عزت و ذلت.

 

امام صادق (ع) از منظر امامان و دانشمندان اهل سنت

نویسنده: حفیظ الله محمدی

 دانش آموختۀ سطح چهار فقه و اصول، دانشگاه خانم النبیین، کابل
چکیده
جعفر بن محمد(ع) امام ششم شیعان است، او در زمان انزوایی حکومت بنی‌امیه و فزونی قدرت بنی‌عباس زندگی می‌کرده است، جعفر بن محمد(ع) در نزد امامان مذاهب و دانشمندان اهل سنت، دارای منزلت رفیع است، همه‌ به اعلم بودن، فقاهت و پارسایی جعفر بن محمد(ع) معترفند. این مقاله با رویکردی اخوت و برادری به هدف وحدت امت اسلامی و همپذیری بیشتر، کلمات و سخنان امامان مذاهب و دانشمندان اهل سنت را که در باره‌ای فضیلت، برتری و فقاهت امام صادق فرموده‌اند، مورد تحلیل و توصیف قرار می‌دهد.
واژه‌گان کلیدی: امام صادق(ع) و اهل سنت، امام صادق و امام ابو حنیفه(ره)، امام مالک(ره) و امام شافعی(ره).

واکاوی مسئله «تلقیح مصنوعی» در فقه اهل بیت و حقوق ایران

سید محمد حسینی  دره صوفی

دانشجوی دکتری فقه و حقوق قضایی، جامعه المصطفی، قم

[e-mail]
چکیده
در عصر حاضر، انجام تلقیح مصنوعی به صورت تصاعدی در حال افزایش است، با توجه به همین ضرورت، مباحث فقهی و حقوقی مربوط به آن تبیین شد تا افرادی که به این امر اقدام نموده‌اند، متوجه تبعات فقهی و حقوق ناشی از آن شده باشند. تلقیح مصنوعی را بردو قسم تقسیم کرد‌اند: 1. بارور کردن با نطفه‌ی شرعی 2. باوردکردن با نطفه و اسپرم بیگانه. در قسم اول منع شرعی و حقوقی وجود ندارد و تمام آثار نسبی بر کودک و والدین او تطبیق شده است. در قسم دوم مشهورفقهای اهلبیت(ع)، بادلیل قائل به حرمت آن هستند. عده‌ای نیز با استفاده از اصل اباحه، حکم به جواز داده‌اند. پس اگر زن و شوهر اقدام به تلقیح مصنوعی کرده باشند، کودک فرزند شرعی و قانونی آن‌ها است و اگر بانطفه نامحرم عمدا اقدام به تلقیح مصنوعی شود، گرچه رابطه‌ی محرمیت برقرار است؛ ولی اگر مرد نامحرم، نطفه‌ی خود را واگزار کرده باشد، بحث ارث منتفی است و در صورت عدم اعراض، رابطه وراثت، محرمیت و نسب برقرار است.
واژگان کلیدی: تلقیح مصنوعی، حرمت تلقیح مصنوعی، ادله مخالفان تلقیح مصنوعی، جواز تلقیح مصنوعی، نسب تلقیح مصنوعی، ارث تلقیح مصنوعی