اعتبار سوگنـد استظهاری در اثبات دعوی در فقه و حقوق

سیدجواد بلخی(دانشجوی دکتری  فقه وحقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیه. قم)
چکیده
یکی از ادله اثبات دعوا «سوگند» است، طبق قواعد فقهی و مبانی حقوقی بار اثبات دعوا با مدعی است، ادله اثبات عبارت است از : اقرار، بینه، سوگند، اما سوگند در مرتبه نخست به عهده مدعی علیه است که منکر مفاد ادعا است، ولی در مواردی سوگند متوجه مدعی می گردد که مخصص قاعده «یمین»، می باشد، مثل سوگند تکمیلی که  فقها به نحو یک قاعده کلیه گفته‌اند: «کلّ ما یثبت بشاهد و امرأتین یثبت بشاهد و یمین»، و  سوگند استظهاری که مدّعى در موارد خاص علاوه بر آوردن دو گواه عادل، بایستى براى بقاى حق خود، یاد نماید، یعنی اقامه دو شاهد به تنهای در احراز بقاء حق مدعی کفایت نمی کند بلکه باید این دو گواه با سوگند ضمیمه شود تا بقاء حق مدعی احراز گردد؛ از حیث قلمرو در فقه عامه سوگند استظهاری در چهار مورد کار برد دارد، ولی درفقه امامیه سوگند استظهاری فقط در دعوا علیه میت معتبر است و الحاق سایر مصادیق به میت دلیل ندارد؛ فقهای امامیه برای اعتبار سوگند استظهاری علاوه بر اجماع به روایات تمسک کرده اند، روایات مورد استدلال هم به لحاظ سند وهم به لحاظ دلالت در اثبات اعتبار سوگند استظهاری کفایت می کنند. 
کلید واژه ها: سوگند، استظهار، سوگند استظهاری.