بررسی فقهی شرطیت ذکورت در قضاوت

دکتر سید رضی قادری
چکیده 
یکی از مسائلی که بویژه در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته مسئله شایستگی و عدم  شایستگی زنان برای تصدی مسئولیت قضاوت از نظر شرعی و فقهی است. گسترش مسائل از حوزه‌های متعدد علوم اسلامی در محافل علمی و اجتماعی از یک سو نشان دهنده اشکالات و واقعیتهای موجود در فضای کلی جامعه است و از سوی دیگر نیازمند تحلیل و بازنگری دقیق در پرونده علمی آن مسئله است. شرط ذکورت در قاضی هر چند دیدگاه مشهور فقهاست و بر آن ادعای اجماع نیز شده است. لکن در این پژوهه با بررسی در اقوال فقیهان اعم از قدماء و متاخرین و معاصرین و نیز ادله مذکور در آن مشخص می‌شود که شرطیت ذکورت در بین قدماء نه تنها از تسلّم برخوردار نیست بلکه بسیاری از آن‌ها ذکر نکرده‌اند لذا اجماع در مسئله کاملاً مخدوش بوده و اگر شهرتی در مسئله است نسبت به متأخرین می‌باشد از حیث ادله نیز مهمترین ادله قرآنی آن آیه 34 سوره بقره است که دلالت آن از جهات متعدد قاصر و محل اشکال می‌باشد. در ادله روایی نیز هر چند روایات متعددی در بیان فقیهان ذکر شده است که تمامی آن از ضعف سند یا از ضعف در دلالت برخوردارند لذا نمی‌توان اعتباری بر حجیت آن‌ها اقامه کرد. 
کلید واژه‌ها: قضاوت، زن، فقه، شرط، ذکورت، رجولیت.