موارد تغلیظ دیه در جرم قتل
محمدعلی علی دادی
چکیده
واژه دیه در لغت به معنی خونبها و در اصطلاح به معنی مالی است که جانی به اولیا مقتول پرداخت میکند. واژه تغلیظ در لغت به معنی شدت آمده و در اصطلاح به معنی افزوده یک سوم دیه بکار رفته است. فقهای امامیه در مورد تغلیظ دیه قتل عمد، شبه عمد و خطا محض اختلاف دارند و مشهور قائلند که در زمان و مکان واجب است. برخی معتقد است فقط در زمان جاری است ولی در مکان جریان ندارد. و بعضی دیگر معتقدند که در زمان، مکان جریان دارد حتی در مشاهد ائمه ع هم جاری و ساری است چون هتک حرمت در آنها هم وجود دارد. عمده مستندات آنها روایات، اجماع و اتفاق فقها هستند. اما فقهای اهل سنت هم در مورد تغلیظ دیه نظرات متفاوتی دارند؛ شافعی و حنبلی قائل به تغلیظ دیهاند و در مورد زمان، مکان، رحم جاری میدانند البته حنبلیها برخیشان مورد چهارمی را هم پذیرفته که در حال احرام باشد. و ادله آنها روایات است. اما فقهای احناف و مالکی تغلیظ دیه را قبول ندارند چون باوردارند که حکم صحابه مخالف قیاس است و هر حکمی که مخالف قیاس باشد، واجب است که حمل بر توقف شود. لذا اینها در مورد تغلیظ دیه قائل به توقف شدند.
کلیدواژگان: قتل، تغلیظ، دیه، زمان و مکان.