فاعلیت الهی در اندیشه امام خمینی

اسماعیل دانش

دکتری فلسفه از دانشگاه تهران  وپژوهشگرجامعه المصطفی العالمیه

 عبدالله علیزاده

دانش آموخته سطح چهار جامعه المصطفی العالمیه
چکیده                                                                                                                                                           
فاعلیت خداوند به معنی «آفرینش وتدبیر اشیاء» است. فعل یا عمل خدا فقط با اراده الهی محقق می‌شود و در ذات الهی حرکتی پدیدار نمی‌شود. وقتی خلق و تدبیر با اراده صورت می‌گیرد به ابزار نیازی نیست.  نوشتار حاضر متکفل بررسی فاعلیت الهی بر اساس اندیشه و نظام فلسفی امام خمینی است. برای انجام این تحقیق با روش‌شناسی تبیین، به بیان انواع فاعل و با روش کتابخآن‌های و توصیفی- تحلیلی فاعلیت الهی از دیدگاه امام خمینی، بررسی‌شده است و ثابت کرده است که  از دیدگاه امام خمینی فاعلیت الهی نقش در خلق از عدم دارد؛ در فاعل الهی، معلول‌ها، عین ربط و تعلق به مبدأ هستند. هم‌چنین ثابت شده است که تمام قلمروی خلق در حیطه علم خداند قرار دارد. در عالم طبیعت، معلول‌های فاعل بالحرکه می‏توانند درجات علت‌های وارده بر آن‌ها را تجزیه نموده و به اندازه قوه‏ای که دارند ـ به صورت تجزیه ـ قوه و نیرو از علت‌ها کسب کنند، ولی فاعلیت خداوند تجزیه‌پذیر نیست. آنچه از فاعل الهی صادر شود، استقلالی از خود ندارد و فانی در اوست. اثبات شده است که ایجاد عالم هستی و بقا و استمرار آن به وسیله خداوند است، خداوند فاعل و علت حقیقی است. جهان دارای وحدت و هماهنگی می‌باشد. نحوه فاعلیت خدا از منظر امام خمینی به تجلی و ظهور می‌باشد. 
کلید واژه: فاعلیت، خدا، اقسام، فاعل بالتجلی، امام خمینی.