شرط تنجیز در دعوا
محمدعلی علی دادی
دانش آموخته جامعه المصطفی العالمیه(ص).
چکیده
تنجیز در لغت و اصطلاح به معنی قطع و یقین آمده است؛ ادعای مدعی در دادگاه سه حالت دارد: الف) مدعی به قطع طرح دعوا میکند؛ ب) مدعی به صورت ظنی و احتمالی همراه با دلیل (اماره و قرائین) شرعی، طرح دعوا میکند؛ ج) مدعیکاملاً به نحوی ظنی و احتمالی طرح دعوا میکند. در مصداق تنجیز کلام فقهاء روشن نیست و بعضگفتهاند تنجیز از شروط صیغه دعوا است؛ بعضگفتهاند تنجیز از شروط مدعی است و برخی دیگرگفتهاند تنجیز از شروط دعوا است. بنابه قول صحیح که تنجیز از شروط دعوا است؛ در اعتبار تنجیز و عدم آن سه قول اساسی مطرح شد: قول اوّل: مشهور فقهاء گفتهاند که دعوا مطلقا باید جزمی باشد اگر نه قابل استماع نیست. قولدوم: بعض از فقهاء گفتند دعوا غیر جزمی مطلقا شنیده میشود و قابل رسیدگی است. قول سوم: قائل به تفصیل شده که به چهار دسته تقسیم میشود: الف) مقام «تهمت» باشد؛ قابل رسیدگی است. ب) مقام «مایتعسراطلاع علیه» باشد؛ قابل استماع است؛ ج) مقام «مایتعارف الخصومة به» باشد؛ قابل استماع است؛ د) مقام دعوا از «موارد التّهمة و مایتعارف الخصومة به» باشد؛ شنیده میشود. ادلّه قول مشهور ردّ شده و ادلّه قول غیر مشهور پذیرفته شد که عمومات و روایات باب تهمت بود. قول عدم اشتراط تنجیز مطلقا تقویت شد. بنابراین تنجیز مطلقا شرط نیست و دعوای ظنی و احتمالی هم قابل رسیدگی است.
کلید واژه: شرط، تنجیز و دعوا.
