قرآن پژوهی سیاست جنایی اسلام در تعزیرات

سید محمد حسینی دره‌صوفی

 دانشپژوه دکتری فقه و حقوق قضایی، گرایش جزا جرم شناسی، جامعة المصطفی العالمیه، قم.                [e-mail]
چکیده
تعزیر نوعی مجازاتی است که مقدار و اندازۀ آن در اختیار حاکم شرع قرار داده شده است تا متناسب با جرمهای که مقدار مجازات آن در شرع معین نشده است، اعمال نفوذ کند. قرآن کریم اساس تشریع است و سیاست جنایی اسلامی باید متخذ از قرآن و مطابق با رهنمودهای قرآن باشد و لذا در این پژوهش بنابر آن شد که جایگاه تعزیر و مراحل آن طبق فرمایشات قرآن کریم تبیین شود. ضرورت بحث بدان جهت است که تعزیرهای انجام شده در جوامع اسلامی مخالف دستورات شریعت بویژه قرآن نباشد تا نتیجه منفی به همراه نداشته باشد. روش پژوهش توصیفی و تحلیل است و روش گرد‌آوری آن داده‌های کتابخآن‌های و پایگاههای دیجیتالی است. یافته‌های محصول این پژوهش عبارت است از اینکه طبق دستورات قرآن کریم، تعزیر دارای سه مرحله است و موعظه و نصیحت لسانی؛ ‌مبارزه منفی از طریق قهر کردن، طرد کردن، بی‌محلی کردن؛ ‌زدن و مجازات که این ضرب در هر جرمی متناسب با همان جرم است. 
کلید واژه

 تعزیر، ویژگیهای تعزیر، مراتب تعزیر، در اختیار حاکم بودن مقدار تعزیر، تشدید مجازات در تعزیر، ‌درجه‌بندی تعزیر. 

سعادت انسان در اندیشۀ امام سجاد(ع)

محمد جواد باهنر

فارغ التحصیل سطح۴ ادبیات زبان وادبیات عرب. المصطفی،قم.

 چکیده
اعتقاد از اساسی‌ترین و بنیادی ترین‌بخش زندگی انسان است؛ زیرا سعادت دو جهان در گرو اعتقاد صحیح می‌باشد. حال پرسش این است که سعادت انسان در کلمات امام سجاد(ع) چیست. از مهمترین عوامل سعادت انسان، دربخش اعتقادات، در کلمات امام سجاد (ع) معرفت و اطاعت و بندگی پروردگار عالم است؛ زیرا هیچ شناختی مانند شناخت خداوند در تکامل و سعادت انسان نقش مهم ندارد وهمچنین شناخت و اطاعت از پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) که در این تحقیق با رویش توصیفی و تحلیلی بیان شده است. در نتیجه راههای شناخت خداوند متعال عبارتند از عقل، خود‌شناسی، وتجربه (از طریق آیات و نشانه‌ها پروردگار عالم) است ولی عوامل سعادت انسان، درقسمت اجتماعی وفردی، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، انفاق، تقوا، زهد، صدق، اخلاص و ذکر و یاد خدا است. 
واژه‌های کلیدی
سعادت، خداشناسی، خودشناسی، عقل، جهاد، انفاق، صدق، اخلاص. 

 

بررسی معجزه از دیدگاه دیوید هیوم و نقد آن

علی محمد مبلّغ

 دکتری فلسفه اسلامی جامعه المصطفی و ارشد فلسفه دین دانشگاه ادیان و مذاهب.  [e-mail]
  چکیده
 معجزه یکی از دلایل اساسی ادیان در پذیرش دین بوده است. ادیان آسمانی هرکدام در عصر خویش با یک سلسله اشکالاتی مواجه می‌شدند و به ناچار برای آنکه پشت گرمی خود را به تأییدات الهی و آسمانی نشان دهند و اذهان را تقنیع کنند، دست به اعجاز و کارهای خارق العاده می‌زدند و از این طریق خیلی از اذهان را مفتون خویشتن می‌ساختند. ولی برخی افراد را از این چالاکی در پذیرش و بدون غور و بررسی، خوش نمی‌آمد؛ اما قاطبه‌ی افکار بشر در طول تاریخ تا دوران رنسانس و عصر روشنگرایی، در پذیرش آن خیلی چالاک و بی‌مبالات بودند. تا اینکه دیوید هیوم در قرن هفدهم رسماً علیه این آموزه موضع مخالف اتخاذ کرد و آن را بحکم اینکه با قوانین طبیعت سری ستیز دارد و اخباری که از اعجاز رسولان خبر می‌دهند را در مقابل اخباری که از قوانین ثابت و یکنواخت طبیعت حاکی است، تضعیف کرد این تحقیق با روش توصیفی_تحلیلی به بررسی نظر دیوید هیوم در مورد معجزه و نقد‌های وارده بر آن پرداخته است. و علاوه بر اشکالات معروف، چند تا اشکال جدیدی بر هیوم دست و پا شده است. 
  کلید واژه‌ها

 معجزه، دیوید هیوم، قانون احتمالات، قوانین طبیعت، اخبار معجزات. 

آزادی سیاسی در اندیشه امام خمینی (ره ) و فارابی

حفیظ الله اصغری

  دانش آموخته حوزه علمیه، ارشد فقه سیاسی، PHD قرآن و علوم گرایش مدیریت.                             [e-mail]
چکیده
آزادی از طبیعی‌ترین حقوق انسانی است که همراه خلقت انسان به وی داده شده است. در مکاتب مختلف از آزادی تفسیر‌های گوناگون شده است. اما تحقیق حاضر آزادی را در اندیشه امام خمینی و فارابی مورد بررسی قرار داده است که هردو اندیشمند پرورش یافته یک مکتب (اسلام) می‌باشند. یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارد که به رغم پرورش یافتن هر دو اندیشمند اسلامی در مکتب واحد، اما یافته‌ها از اختلاف نظر این دو متفکر اسلامی حکایت دارد. در آثار امام خمینی (ره) از آزادی مستقیم بحث شده است اما در اندیشه فارابی اگرچه از آزادی به صورت مستقیم بحث نشده است ولی از آثار ایشان قابل استنباط می‌باشد. امام خمینی (ره) در مورد تمام شهروندان حتی اقلیت‌ها قائل به آزادی بیان و عقیده در تعیین سرنوشت خود می‌باشد اما خرابکاری را ممنوع می‌داند. فارابی اجبار را از افعال اختیاری نفی می‌کند، ایشان در فعل خیر، فقط برای آزاده‌ها آزادی قائل است و در طرح مدینه فاضله، آزادی را از آن رئیس فقط می‌داند نه عامه مردم. 
واژگان کلیدی

 آزادی، اندیشه، امام خمینی، فارابی

اقدامات اقتصادی امام حسن عسکری(ع) جهت کسب درآمد

 محمد کاظم شریفی

 دکتری فقه تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه، قم. [e-mail]
چکیده
توجه به اقدامات اقتصادی امام عسکری(ع) با عنایت به اوضاع خفقان سیاسی بنی عباس، مورد توجه شیعیان و اهل سنت بوده است؛ اما این که تا چه حدی اقدامات امام(ع) سبب پیشبرد اقتصاد شیعیان و رفع مشکلات اقتصادی آن‌ها بوده است، کاملا بر ما مشخص نیست!. با توجه به ضرورت انجام این گونه پژوهش‌ها آن هم در فضایی که جهان غرب از هر نظر به ویژه اقتصادی به دنبال آسیب رساندن به جامعه‌ی اسلامی است، تاکنون پژوهشی در این مورد صورت نگرفته است، بر این اساس، به دنبال این هستیم که ببینیم امام(ع) در آن فضا چه اقدامات اقتصادی از حیث درآمد را انجام دادند که به پیشرفت اقتصادی شیعیان انجامید و این سبب شد که شیعیان از تحت فشار اقتصادی جامعه خارج بشوند. غرض دستیابی به مجموعه اقداماتی است که امام(ع) در عرصه اقتصاد از حیث درآمد تحت تدابیر شدید حکومت بنی عباس انجام داد. نیل به این هدف، از طریق توصیف-تحلیل صورت می‌گیرد. اقدامات اقتصادی امام(ع) برای درآمد از شاخصه‌هایی برخوردار است که عبارتند از: زحمت و تلاش، حلال بودن درآمد، حمایت از تولید‌کننده، تعاون وهمکاری، مشورت کردن، ‌پرهیز از تجمل گرایی و اسراف. 
واژگان کلیدی

 امام حسن عسکری(ع)، اقتصاد، درآمد، اقدامات اقتصادی

فوائد فلسفه فقه

محمد مطهری

دانش پژوه سطح چهار جامعه المصطفی العالمیه، قم.
چکیده
دانش فلسفه فقه یک دانش درجه دوم ونوپا است که ازبیرون نگاهی به ماهیت فقه دارد وتار پود آن را بررسی نموده وبه نمایش می‌گزارد. فوائد وآثار این دانش در جهت ضرورت فلسفه فقه به عنوان دانش معرفت شناسانه نقش مهم وتاثیر گذار دارد مباحث همچون وجه علم بودن علم فقه، درک دقیق وشناخت منابع فقه، تاثیر گزاری دست آورد‌های فلسفه فقه در استنباط احکام وتسلط فقیه بر استنباط، که در نتیجه موجب سهولت و دقت در صدور فتوا می‌شود را میتوان نمونه ازمباحث دانست که در این مقاله بررسی شده است. 
کلید واژه‌ها

 فلسفه، فقه، فلسفه فقه، فوائد فلسفه فقه. 

راهکار‌های گسترش حجاب در جامعه

داود عطایی

دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و حقوق قضایی، جامعه المصطفی العالمیه. [e-mail] 
چکیده

یکی از نمودار فرهنگ اسلامی، مسأله حجاب است، باتوجه به گسترش فرهنگ غرب در قالب پوشش و رفتار در جامعه، روز بروز شاهد کم رنگ شدن فرهنگ حجاب هستیم، واین مسأله تحدید جدی نسبت به ارزش‌هایی اسلامی به حساب می‌آید، بنابر این بایستی در مقابل حفظ سنگر حجاب و جلوی گیری از گسترش فرهنگ غرب و غرب زده‌ها، هرکس باهر صلاح باید قیام کرد. در این جستار برآن شدم تا ضرورت حفظ و گسترش فرهنگ حجاب و پیامد‌هایی ناشی از بی‌حجابی را مورد بررسی قرار دهم، چنانچه مشاهده می‌شود عواقب بی‌ جابی موجب افزایش آمار طلاق، جرم و جنایت و تولید فرزندان نا مشروع گردیده و این خطر باعث ازهم گسستگی روابط خانواده و عدم صفا و صمیمیت بین زوجین خواهد بود، و نیز در این تحقیق به راهکارهای حفظ جاب و گسترش این فرهنگ در قالب راهکارهای عمومی و انفرادی پرداخته شده است. تربیت خانواده، مدارس و مکاتب، نیز در این زمینه نقش اساسی دارد، زیرا رشد انسآن‌ها و منشأ ایجاد خُلق و خوی آن‌ها در چنین جاهای رقم می‌خورد، اگر بچه‌ها از کودکی با فرهنگ حجاب بزرگ شود، نمی‌تواند به آسانی از آن دست بر دارد زیرا پوشش در آن‌ها امر فطری بوده وکار خلاف فطرت نیاز به زمینه و مقدمات محکم خواهد داشت. 
واژگان کلیدی 

حجاب، ضرورت حجاب، راهکارهای محجبه شدن، پیامدهای بی حجابی.

عوامل تهدید بنیان خانواده در قرآن و روایات

سید مهدی نقوی

 کارشناس ارشد رشته ادیان ایراهیمی مجتمع امام خمینی(ره)، جامعـة المصطفی العالمیه.قم
چکیده
در این مقاله سعی شده است به عواملی که می‌تواند بنیان خانواده را مورد تهدید قرار داده و آن را از هم بپاشد و همچنین میزان تأثیر هر یک از این عوامل اشاره شده است. جایگاه هر یک از زن و مرد در حفظ بنیان خانواده غیر قابل انکار است، زیرا این زن و مرد هستند که با ازدواج با یکدیگر یک خانواده را تشکیل می‌دهند و غیر از خودشان هم کس دیگری قادر به حفظ آن نیست. به عنوان مثال هر یک از همسران وظیفه دارند که در ایجاد آرامش یکدیگر تلاش کنند و نگذارند همسرش به دنبال آرامش به خارج از نهاد خانواده متوسل شود. آرامش هم با اخلاق خوب، احترام به همسر، اعتماد به او، قدردانی از زحمات یکدیگر و امثالهم ایجاد می‌شود. در این صورت است که بنیان خانواده می‌تواند حفظ شود و اگر چنین نباشد، چنین خانواده‌ای برای اینکه پابرجا بماند بسیار بعید است. 
واژگان کلیدی

خانواده، همسران، خویشاوندان، آسیب، تهدید

مسئولیت کیفری اطفال در قوانین ایران، افغانستان و اسناد بین الملل

محمد عطایی

  ارشد حقوق جزا وجرم شناسی ، جامعۀ المصطفی العالمیه، قم [e-mail] 

چکیده 
مسئولیت کیفری اطفال و نوجوانان از موضوعاتی مهمی است که در سال‌های گذشته توجه افکار عموم و بسیاری از دانشمندان حقوق را به خود جلب نموده است. پس مطالعه و بررسی مسئولیت کیفری اطفال و نوجوان در هر کشوری یک امر  ضروری است. بنابراین در پژوهش حاضر مسئولیت کیفری اطفال و نوجوان با توجه به کود جزا و قانون رسیدگی تخلفات اطفال افغانستان و قانون مجازات اسلامی ایران بررسی گردیده. همچنین با تصویب قانون "حمایت از کودکان و نوجوانان" در کشور ایران و قانون "رسیدگی به تخلفات اطفال" در کشور افغانستان نشانه‌های از پذیرش سیاست کیفری افتراقی در برخورد با جرایم علیه اطفال در حقوق کیفری ایران و افغانستان، نمایان گردیده است. قوانین جزایی برخی اشخاص را غیر مسئول می‌شناسد و در صورتی که مرتکب عمل مجرمآن‌های هم شده باشند از نظر جزایی مسئول قلمداد نمی‌کنند. مرتکب بایستی از نظر جزایی کبیره بوده و مجنون نباشد. 
کلید واژگان

 مسئولیت کیفری، نوجوان، بلوغ، طفل، تخلفات و بزهکار 

آزادی، انواع و حدود آن از دیدگاه اسلام و اندیشمندان اسلامی

 

محمد رضا رضوانی

 دانشپژوه دکتری قرآن و علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره). 
                 [e-mail]     
چکیده:

 آزادی یک موهبت ارزشمند از ناحیه خداوند به بشر است که با آفرینش او به عنوان یک موجود آزاد، مختار و دارای قدرت انتخاب، مسیر او را به سوی کمال و سعادت هموار نمود تا بتواند در دو راهی‌‌های زندگی با بهره گیری از نیروی عقل، حق و باطل و زشتی و زیبایی را به خوبی تشخیص دهد. با این وجود، آزادی یک موضوع دو سویه است که هم بُعد مثبت و هم بُعد منفی دارد و چه بسا مورد سوء استفاده فرصت‌‌طلبان واقع گردیده است. در حالیکه مفهوم آزادی هرگز به معنای رهایی مطلق و بی‌‌حدّ و مرز بودن نیست. آزادی از منظر اندیشمندان اسلامی انواع و اقسامی دارد و اسلام عزیز ضمن پذیرش آزادی به عنوان یک حق طبیعی انسان در ابعاد مختلف (اعتقادی، فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و...)، محدودیت‌‌ها و حدّ و مرزهایی را برای آن ترسیم نموده و از آزادی‌‌های مطلق و منفی که در تقابل با آزادی دیگران است به شدّت برحذر داشته است. در این نوشتار ضمن مفهوم شناسی واژگان دخیل در موضوع، پیشینه و سیر آزادی در تاریخ بشر، مباحثی همچون: انواع آزادی، محدودیت‌‌های آزادی، حدّ و مرز آزادی، دیدگاهها در تفسیر آزادی و آزادی از دیدگاه اسلام مورد بحث و بررسی قرارگرفته و در اخیر از مجموع مباحث نتیجه گیری صورت گرفته است. 
واژگان کلیدی:

اسلام، آزادی، انواع آزادی، محدودیت‌‌های آزادی، حدّ و مرز آزادی. 

غلبه دینِ حقّ بر تمام ادیان

سید محمدتقی موسوی

   فارغ التحصیل سطح چهار فقه واصول، کارشناسی ارشد علوم قران وحدیث جامعه المصطفی، قم. [e-mail]

 چکیده
در قران کریم واحادیث نبوی وروایات رسیده از ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین آیات وروایات بسیار دلالت براین داردکه حضرت مهدی عجل الله ظهور خواهدنمود وحاکی از آنست که درنهایت صالحان وارث این زمین خواهندشد آیات بسیاری از قران کریم متضمن بیان این موضوعات است مثلا آیات 33سوره توبه و آیه شماره9 سوره صف تسلط دین اسلام را بر ادیان الهی دیگر را بیان می‌دارد. وآیه 35 سوره انفال متکفل بیان رفع فتنه از جهان است.این پژوهش به بررسی آیات وروایات دراین زمینه پرداخته است ودیدگاه مفسرین را در این موضوع مورد واکاوی قرار داده است ودرنهایت به این نتیجه دست یافته که حضرت مهدی موعود عجل الله وارث این زمین خواهدبود
کلید واژه:
 مهدی، دین، غلبه، آیات وروایات، موعود.

 

 

جریان‌شناسی تفسیر عرفانی در اندلس

سیدمحمد علوی

 دانشجوی دکتری فقه و معارف اسلامی (گرایش قرآن و تفسیر) جامع المصطفی العالمیه، قم
 چکیده
تفسیر عرفانی که غالباً مبتنی بر تأویل‌گرایی و باطن‌گرایی می‌باشد یکی از مهم‌ترین روی‌کردهای تفسیری در بین مفسرین است؛ این‌گونه تفسیر در اندلس و بین مفسرین این دیار نیز طرفدارانی دارد و مفسرین بنام و تأثیرگذاری همچون ابن عربی و حرالی و ابن برجان و.... این رویه را اتخاذ نموده و در تفسیرشان پیش روی خود قرار دادند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی – اسنادی و تحلیلی و منابع تفسیری و تاریخی به بررسی جریان تفسیر عرفانی در اندلس پرداخته شده و یافته‌ها حاکی از آن است که اگرچه جریان حاکم در بین مفسرین اندلس استقبال چندانی از این روش تفسیری نداشته‌اند و بلکه موضع‌گیری‌های خصمانه برعلیه آن گرفته‌اند و همین امر باعث شد تا که این نوع از تفسیر عمر چندانی نداشته باشد، اما مع‌الوصف شاهد آن هستیم که حدفاصل قرن ششم تا قرن هشتم تفاسیر عرفانی گرانقدری در این منطقه تدوین شده است که هر کدام از این آثار جزء مهم‌ترین کتب تفسیری جهان اسلام به شمار می‌روند.
واژگان کلیدی: تفسیر، روش تفسیری، تفسیر عرفانی، اندلس