قرآن پژوهی دیه و ماهیت آن در سیاست جنایی اسلام

سید محمد حسینی دره صوفی

 دانشپژوه دکتری فقه و حقوق قضایی، جامعـة المصطفی العالمیه، قم. [e-mail]
چکیده:

دیه یکی از ابزارهای است که سیاست جنایی اسلام آن را برای مقابله و با جرم و جنایت از یک سو و برقرای نظم و ثبات در جامعه از سوی دیگر به خدمت گرفته است. دیه منشأ قرانی دارد و برای اولین بار قرآن کریم آن را به عنوان راهکار، مطرح کرده است. دیه عبارت از مالی است که توسط جانی به مجنی علیه پرداخت می‌شود و در اینکه ماهیت آن چسیت بین اندیشمندان فقه اختلاف است. هدف این پژوهش بررسی منشأ قرآنی دیه و ماهیت آن است تا روشن شود که اولا دیه در قرآن کریم چه جایگاهی دارد؟ ثانیا مشخص شود که ماهیت دیه چیست و چرا باید مالی به عنوان دیه به مجنی علیه پرداخت شود؟ این مقاله با روش توصیفی تحلیلی انجام شده و ابزراهای جمع آن داده‌های کتابخآن‌های و پایگاههای برخط و نشریات و مجلات دیجیتالی است. مهمترین یافتۀ پژوهش این است که شارع مقدس دیه را به عنوان ابزرای جهت آشتی دادن بین جانی و مجنی علیه در نظر گرفته است تا فرصتی باشد برای اصلاح پذیری جانی. دیه نه صرفا برای خسارت مالی و نه تنها برای مجازات جانی، بلکه هدیۀ‌ای است ناچیز که به عنوان ابراز ندامت و عذرخواهی به  مجنی علیه یا ورثۀ او داده می‌شود تا فرصت مجددی به جانی داده شود و او بتواند خود را اصلاح کند. 
کلید واژه:

دیه در قرآن، سیاست جنایی اسلام، ماهیت دیه، منشأ دیه، ترکیبی بودن ماهیت دیه.