تمرین تمرکز مجدد جهت درمان وسواس در آموزه‌های اسلامی

 

محمد انور اصغری

 دانشجوی دکتری قرآن و علوم با گرایش روانشناسی، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران. رایانه: [e-mail]         
چکیده:

وسواس، اختلال روانی شایعی است که در طول تاریخ، دامنگیر تعدادى از انسآن‌ها بوده است. برای درمان وسواس از روش‌های متعددی استفاده می‌شود. یکی از مفید ترین روش‌ها، از نظر روانشناسی، روش رفتار درمانی است که خود دارای چندین شیوه می‌باشد و مؤثر ترین شیوه‌ی آن، تمرین تمرکز مجدد است. هدف این پژوهش بررسی شیوه تمرین تمرکز مجدد و رفتار‌های جایگزین در آن، در آموزه‌های اسلامی است که می‌تواند در درمان وسواس‌های مذهبی نقش بسیار مؤثر داشته باشد.  تحقیق حاضر موضوع مورد نظر را با ذکر مقدمه، تبیین پیشینه تحقیق، مفهوم شناسی وسواس، معرفی روش های درمان آن و بیان پنج شیوه از شیوه های رفتار درمانی وسواس، با استفاده از منابع کتابخآن‌های و با روشتحلیلی- توصیفی به بررسی گرفته است.   یافته های تحقیق نشان از این دارد که استفاده از شیوه تمرین تمرکز مجدد برای درمان وسواس، چنانچه در روانشناسی مطرح است، در آموزه های اسلامی نیز زیاد رهنمود گردیده ونقش درمانی آن یاد آوری و گزارش شده است و اذکار زیبای زیادی، همچون؛ اعوذ بالله، آمنت باالله و رسوله، لااله الا الله، لاحول ولا قوه الا بالله و توکلت علی الحیی الذی لایموت و.... به عنوان اعمال و رفتار جایگزین  برای انصراف ذهن از افکار وسواسی معرفی گردیده است. 
کلید واژه:

وسواس، درمان وسواس، رفتاردرمانی، تمرکز مجدد

نگاهی به روابط تجاری ایران و افغانستان در سه حکومت گذشته ایران

حبیب‌الله حسینی

طلبه سطح چهار جامعه المصطفی العالمیه(ص) / نویسنده مسؤل؛ رایانامه:   [e-mail]          

 میرزا حسن صالحی

 دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه قم

 
چکیده:

ایران و افغانستان اشتراکات فراوان با یکدیگر دارند. یکی از این روابط، روابط اقتصادی و تجاری بین این دو کشور همجوار است. پژوهش حاضر تجارت بین دو کشور ایران و افغانستان در سه حکومت اخیر ایران را مورد تحقیق قرار داده، و با بررسی تجارت در دوران قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی ایران، به این نتیجه رسیده که حجم تجارت بین این دو کشور با وجود اختلافات گوناگون و روبرو شدن با چالش‌هایی که روابط بین این دو کشور را کمرنگ کرده بود، نه تنها کم نشده بلکه با گذشت زمان و روی کار آمدن حکومت‌های جدید، روند افزایشی داشته است.  تحقیق حاضر با بررسی شرکای تجاری ایران و افغانستان، به این نتیجه رسیده که این دو کشور یکی از شرکای اصلی هم برای صادران و واردات به حساب می‌آیند، و استفاده از  ظرفیت‌های موجود در دو کشور و از بین بردن موانع، می‌تواند به تسهیل تجاری و گسترش شبکه توزیع و بازاریابی کمک شایانی کند. 
واژگان کلیدی:

تجارت، ایران، افغانستان، دوران قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی 

تحلیل عنصر مادی و معنوی قذف الکترونیکی

 

عزیز باقری

 دانش پژوه مقطع دکتری، رشته فقه و حقوق قضایی، جامعه المصطفی العالمیه، قم
. ([e-mail]).
چکیده
جرم قذف، به معنای نسبت دادن زنا یا لواط به فردی دیگر، در فقه و حقوق اسلامی جهت حفظ حرمت فردی و اجتماعی افراد اهمیت ویژه‌ای دارد. با گسترش فضای مجازی، این جرم به صورت الکترونیکی نیز رواج یافته است، که می‌تواند به سرعت و به طور گسترده آبرو و حیثیت افراد را تهدید کند. جرم قذف الکترونیکی می‌تواند از طریق ایمیل، شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و سایر پلتفرم‌های آنلاین انجام شود. عنصر مادی به معنای نسبت دادن صریح و بدون ابهام عمل زنا یا لواط به شخصی است که این عمل را انجام نداده است. عنصر معنوی جرم قذف الکترونیکی شامل قصد و نیت مجرمانه فرد است و دو نوع سوء نیت وجود دارد: سوء نیت عام که فرد آگاهانه به دنبال انتشار اتهامات نادرست و توهین آمیز است و سوء نیت خاص که فرد قصد دارد به طور خاص به اعتبار و حیثیت شخص دیگری آسیب برساند. این مقاله به بررسی عناصر جرم قذف الکترونیکی و مباحث فقهی و حقوقی مرتبط می‌پردازد. 
واژگان کلیدی: قذف، قذف الکترونیکی، عنصر مادی، عنصر معنوی. 

گونه شناسی رویکرد فقه حکومتی در استنباط احکام

سید رضی قادری 

 سطح چهار حوزه، دکتری دانشگاه باقرالعلوم، استاد سطوح عالی حوزه، رایانامه:
[e-mail] 
 چکیده: 
از آنجایی که فقه استنباط احکام شرعی از رهگذر ادله است و فقیه به دنبال تامین سعادت دنیا و آخرت افراد و جامعه در ساحت اجتهاد می‌باشد بی‌تردید رویکرد فقهی می‌تواند در شیوه استنباط و نگاه فقیه موثر باشد این پژوهه در پاسخ به این سوال تدوین شده که رویکرد حکومتی به فقه چه آثار و پیامدهایی را می‌تواند به دنبال داشته باشد. نگارنده به شیوه کتابخآن‌های و با بررسی اسناد و مکتوبات فقیهان به این نتیجه رسیده است رویکرد حکومتی به فقه از گونه خاصی برخوردار است که هم می‌توان از آن در استنباط بهره برد و نیز نگره فقیهان را در استنباط تشخیص داد که در این پژوهش به گونه‌هایی مانند وجود تکلیف برای جامعه علاوه بر افراد، گسترش فقه به عرصه اداره جامعه، تقدم حفظ نظام بر احکام اولیه، کارآمدی فقه، تاثیر زمان و مکان در استنباط اشاره کرد. 
کلیدواژه ‌ها 
گونه شناسی، رویکرد، فقه، فقه حکومتی، استنباط، احکام

جایگاه اهل‌بیت در آیه «مودّت»

سیدطالب ذکی

 دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد جامعه المصطفی العالمیه قم در رشته فقه و معارف

چکیده
یکی از مسائل مهم کلامی، تفسیری و اعتقادی، مقام، جایگاه و شخصیت معنوی «اهل بیت» رسول خدا(ص) است. قرآن کریم «جایگاه اهل بیت» را به خوبی تبیین و ترسیم نموده است.آیه مودت در دو رویکرد شیعی و سنی بحث و بررسی شده است. نخست مباحث مقدماتی و کلمات کلیدی آن که واژگان «اهل بیت»، «مودت»  و «قربی» است مورد بحث قرار گرفته است.  پس از اثبات این موضوع که آیات فراوانی در شأن و منزلت اهل بیت نازل شده است، به بررسی جایگاه اهل بیت(ع) در آیه «مودت» پرداخته و دیدگاه عالمان دو فرقه شیعه و سنی در مفهوم و مصداق «قربی» طرح و بررسی شده است. واکاوی پیرامون دو واژه «مودت» و«قربی» در آیه شریفه نشان داد که مودت و محبت قربی (نزدیکان رسول خدا) واجب است. راز و فلسفه مودت قربی عنوان دیگری است که به آن اشاره شده و مرجعیت علمی، امامت و اطاعت از اهل بیت، فلسفه آن برشمرده شده است. و نیز بر اساس منابع و تفاسیر بیشتری از عالمان شیعه و سنی منظور از قربی چهار نفر از نزدیکان رسول خدا است که عبارتند از علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام.
کلیدواژه: اهل بیت، مودت، قربی، محبت اهل بیت. 

 

ادله خیار تعذّر تسلیم در حقوق مدنی:چالش‌ها و کاربردها

محمد حقانی

طلبه سطح چهارحوزه علمیه قم، موسسه فقهی اصولی کریم اهل بیت علیه السلام،  osuletahgigi @gmail.com
چکیده
یکی از مسائل مهمی که در عرصه معاملات مطرح است حکم معاملاتی است که درآن بایع توان تحویل کالا را ندارد به عبارتی بعد از معامله و لزوم بیع کالا متعذر شده و بایع توان تحویل آن را ندارد در این هنگام برخی بر این باورند که معامله منفسخ می شود (یعنی به خودی خود فسخ می شود) لکن قول صحیح خلاف این است زیرا در هنگام بروز تعذر در حین تحویل کالا حق فسخ ایجاد می شود برای مشتری که خیار مذکور را تحت عنوان خیار تعذر تسلیم مطرح می کنند از همین رو در پژوهش پیشرو در صدد این هستیم تا با بیان ادله در سه محور، خیار تعذر تسلیم را ثابت کنیم به عبارتی اثبات کنیم که حین بروز تعذر معامله منفسخ نمی شود.
کلیده واژه
خیار، تعذر تسلیم، ضرر، سیره عقلا.

نقد روان شناختی داستان ورقه در صحیح بخاری از منظر قرآن

سید محمد نسیم بهشتی

 دانشجوی دکتری قرآن وعلوم با گرایش روان شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران. رایانه: [e-mail]
چکیده:
نسبت به داستان ورقه که در صحیح بخاری نیز نقل شده است، نقد های فراوانی فقه الحدیثی انجام شده است و منتقدان، نشانه های زیادی به ساختگی وغیر واقعی بودن این داستان بیان کرد اند. در این تحقیق بارویکرد روان شناختی، این مسأله بررسی شده است که شخصیت پبامبر(ص) در داستان ورقه که در صحیح بخاری نقل شده است، همان شخصیتی است که از بعضی آیات قرآن استفاده می شود؟. توصیف شخصیت پیامبر(ص) در داستان ورقه در صحیح بخاری وتوصیف شخصیت پیامبر(ص) در بعضی آیات قرآن،تحلیل روان شناختی این صفات ونتیجه گری بحث، از سر فصل های این نوشتار است که به روش کیفی، توصیفی تحلیلی انجام شده است. حاصل یافته های این تحقیق این است که صفات(شناختی، عاطفی ورفتاری) که در این داستان به پیامبر(ص) نسبت داده شده است، با صفات که در بعضی از آیات قرآن (نجم،/1-10) به آن حضرت بیان شده است، ضد هم هستند وهمخانی ندارند. 
کلید واژه ها:
قرآن، صحیح بخاری، داساتان ورقه بن نوفل، شخصیت پیامبر(ص)، نقد روان شناختی.

ارتباط امهال شیطان و تعالی انسان از منظر فریقین

محمد نبی عارفی

 فارغ التحصیل سطح ۳ فقه ومعارف با گرایش علوم تربیتی، جامعة المصطفی
چکیده
اتفاق مفسرین فریقین بر این است که در خلقت شیطان و ابلیس شرایط و مقدّمات سیر الی اللّه و صعود بر ذروة کمال و مقام و منزلت بهشتی و خلود در آن و کسب رضایت ربّ الأرباب، مستور و موجود است. خلقت شیطان، خیر است و خیر‌ لنفسه‌ است؛ او آفریده شد تا خدای متعال، کمال قدرت و حکمت خود را با خلق اضدادی چون او نشان‌ دهد. در مورد 1911حکمت و فلسفه امهال شیطان نظر فریقین خیلی دور از هم نیست هرچند در مبانی ممکن است تفاوتهایی باشد. شیطان در نوع تعاملی که با انسان در پیش گرفته است حالت تهاجمی دارد و انسان در مقابل آن حالت تدافعی و پناه بردن به خداوند. براین اساس مؤلفه‌های جدیدی از قدرت و ابزار شیطان رخ نشان می‌دهد که مقاومت در برابر آن باعث می‌شود انسان به تعالی روحی برسد.  این نوشتار که با روش تحلیلی توصیفی و از نوع کتابخآن‌های است با رویکرد تطبیقی، به بررسی علت امهال شیطان از نگاه مفسران فریقین می‌پردازد.
واژگان کلیدی
شیطان، امهال، انسان، رستگاری، تفسیر موضوعی، فلسفه خلقت، حکمت وجود شیطان

باید‌ها و نباید‌های مهارت ارتباط کلامی؛ گفتن و شنیدن در صحیفه سجادیه

محمد انور اصغری 

 دانشجوی دکتری قرآن و علوم با گرایش روانشناسی، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، ایران. رایانه: [e-mail]

 چکیده:  سخن گفتن و شنیدن آن، دو مهارت ارتباطی همگانی بسیار مهم است، ولکن استفاده صحیح از آن‌ها در گرو رعایت ویژگی‌های لازم در هرکدام است که از آن‌ها به آداب و یا باید‌ها و نباید‌های گفتن و شنیدن تعبیر‌ می‌گردد. هدف این پژوهش بررسی باید‌ها و نباید‌های مهارت گفتن و شنیدن، در صحیفه سجادیه است که شناخت از آن‌ها موجب حسنیت و  ارتقاء ارتباط کلامی خواهد شد. پژوهش حاضر که براساس هدف کاربردی و بلحاظ ماهیت کیفی و اسنادی است با روش توصیفی انجام گرفته است. یافته‌های نشان از این دارد که در صحیفه سجادیه از ویژگی های بایسته و نابایسته زیادی مربوط به مهارت سخن گفتن و شنیدن با استفاده از واژه های متعدد و زیبا سخن به میان آمده است؛ در صحیفه سجادیه به راهکارهای تقویت مهارت‌های مورد بحث نیز اشاره دارد؛ بنا براین، این انجیل اهل البیت علیهم السلام منبع غنی برای ارتقاء مهارت کلامی در کابرد و عمل می‌باشد.
کلیده واژه‌ها: مهارت، گفتن، شنیدن، ارتباط کلامی، صحیفه سجادیه

قصاص پس از قصاص از منظر فقه و حقوق اسلامی

سید علی شاه احمدی 

 دانشجوی، رشته، فقه و حقوق قضایی گرایش جزا و جرم شناسی، مقطع دکتری، جامعه المصطفی العالمیه، قم، مجتمع عالی فقه. ایمیل [e-mail]
چکیده
قصاص از مهمترین احکام اسلام است از این رو به جزئیات اجرای آن در این دین به منظور اجرای صحیح و تحقق کامل این امر خطیر، توجه فراوان شده است. اینکه آلت قصاص زهرآلود مسموم یا کند و غیر برنده نباشد مورد بحث قرار داده شده است تا تکلیف از پیامدهای بعدی روشن شود یعنی قصاص نفس در مرتبه دوم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. از جمله حکم زنده ماندن قاتل بعد از قصاص تبیین گردیده است. 
روش: پژوهش موجود به صورت توصیفی تحلیلی و به روش اسنادی انجام شده است از حیث ابزاری کتاب خآن‌های و انترنیتی است.
یافته‌ها و نتیجه گیری: در این تحقیق آنچه بدست آمده است سوای اینکه ابزار قصاص باید عاری از عیب و عیوب مثل کند بودن و مسموم بودن باشد کوتاهی از جانب قصاص کننده نیز صورت نگرفته باشد؛ از سوی دیگر قصاص مجدد حق اولیای دم خواهد می‌باشد چون در قصاص نفس اذحاق نفس ملاک است. 
کلید واژه‌ها: ثبوت، حق، قصاص، اولیاء، دم، قاتل.

تبین دیدگاه آیت الله سبحانی «حفظه الله» و مرحوم مظفر در مورد وضع الفاظ عبادات

فرزاد مقبلی قرائی

 طلبه سطح سه حوزه علمیه قم – فوق دیپلم رشته مهندسی ساختمان 
چکیده
بین علماء اصول فقه در مورد وضع الفاظ عبادات اختلاف جاری است؛ بعضی می‌فرمایند الفاظ عبادات برای صحیح وضع شده‌اند و بعضی از ایشان می‌فرمایند برای اعم از صحیح وضع شده‌اند یعنی هم برای صحیح هم برای فاسد، از جمله این علماء مرحوم مظفر و آیت الله سبحانی «حفظه الله» هستند، هر کدام از این دو کارشناس علم اصول نظری دارند بر خلاف دیگری که نظر ایت الله سبحانی«حفظه الله» بر وضع الفاظ برای صحیح است، بخاطر غرض شارع؛ زیرا نمی‌توان به غرض شارع رسید مگر در پی وضع الفظ برای صحیح و نظر مرحوم مظفر بر وضع برای اعم از صحیح و فاسد است، بخاطر تبادر که راه بدست آوردن حقیقت موضوع له است، پس طبق نظر آیت الله سبحانی اگر عبادتی یک جزء آن نباشد عبادت نیست بر خلاف مرحوم مظفر اگر عبادتی حتی چند جزء آن نباشد بازهم عبادت است. در این مقاله به روش توصیفی به نظر این دو کارشناس پرداخته می‌شود.
کلید واژه:  وضع، عبادات، صحیح، أعم، فاسد.

«کرامت انسانی» در سیاست جنایی اسلام و قوانین جمهوری اسلامی ایران

عزیز باقری

دانشجوی مقطع دکتری، رشته فقه و حقوق قضایی، گرایش جزا و جرمشناسی، جامعه المصطفی العالمیه ([e-mail]).

 محمد رضا مصباح

طلبه سطح چهار و کارشناسی ارشد(ماستری)، رشته حقوق خصوصی، جامعه المصطفی العالمیه ([e-mail]).
چکیده
کرامت انسانی به عنوان یک ارزش بنیادین در اخلاق و حقوق بشر، در سیاست جنایی اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. اسلام با تأکید بر اصول حقوق بشری، از جمله برابری، عدالت، آزادی و امنیت، به حفظ و احترام به کرامت انسانی تأکید دارد. این کرامت به دو صورت ذاتی و اکتسابی تقسیم می‌شود که در سیاست جنایی، تأکید بر اصلاح و بازپروری مجرمان، حمایت از قربانیان جرم، رعایت عدالت در دادرسی و تعیین مجازات‌ها، همگی بر اساس این اصول انسانی صورت می‌گیرد. از نگرش‌های سیاست جنایی اسلام می‌توان به تعریف موسع و مضیق سیاست جنایی، انواع سیاست جنایی شامل تقنینی، قضایی، مشارکتی و اجرایی اشاره کرد. این دیدگاه‌ها به طور کامل نقش کرامت انسانی در ایجاد نظامی عادلانه و احترام‌آمیز در جامعه را به تصویر می‌کشند.
واژگان کلیدی: کرامت انسانی، سیاست جنایی اسلام، عدالت کیفری، حقوق بشر، بازپروری مجرمان.

نقش تعدد جرم در جرایم حدی از منظر فقه و حقوق

محمد اسماعیل حلیمی

دکترای حقوق جزا وجرم شناسی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران، رایانامه: [e-mail]
چکیده

تعدد جرم، وضعیت خاصی است که در آن فردی مرتکب چند جرم شده و پس از آن در چنگال عدالت گرفتار می‌شود تا به خاطر همه آن جرایم مورد محاکمه و مجازات قرار گیرد. دو نکته در این تعریف نهفته است: اولاً، تعدد جرم زمانی مطرح می‌شود که متهم بیش از یک جرم را مرتکب شده باشد. ثانیاً، ادعای تعدد جرم زمانی صحیح است که در زمان محاکمه متهم، وی به خاطر هیچیک از جرایم ارتکابی مذکور، سابقاً محکوم و مجازات نشده باشد. بنابراین، اگر متهم فقط یک جرم را اما در فواصل زمانی مختلف مرتکب شده باشد یا به خاطر یک یا چند مورد از آن جرایم قبلاً محاکمه و مجازات شده باشد اتهام تعدد جرم در مورد او صادق نیست. هدف از این مقاله، آن است. که نشان داده شود تعدد جرم از مؤلفه‌های تشدید مجازات نیست بلکه فقط یکی از آثار آن، ممکن است تشدید مجازات باشد. تعدد جرم‌ با تکرار جرم‌ متفاوت‌ است‌. در تعدد جرم‌، مجرم‌ پیش‌ از آنکه‌ به‌سبب‌ هیچ‌ یک‌ از جرائم‌ ارتکابی‌ محکومیت‌ قطعی‌ بیابد، مرتکب‌ چند فعل یا ترک فعل‌ مجرمانه‌ شده‌ است‌. تشخیص‌ اینکه‌ عمل‌ ارتکابی‌، یک‌ جرم‌ یا چند جرم‌ محسوب‌ می‌شود، از دشواری های‌ بحث‌ تعدد جرم‌ است‌.
کلیدواژگان: تعدد؛ مجازات؛ تعدد اعتباری؛ تعدد واقعی
 

مقایسه رشوه با عناوین مشابه، مطالعه موردی جُعل قاضی

محمدجوادی

دانشجوی دکتری قرآن و علوم جامعه المصطفی العالمیه خراسان /[e-mail] 
چکیده
رشوه آثار نامطلوب فردی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی بسیاری دارد و از مصادیق آشکار ظلم و شاخص‌ترین نمونه‌های حرام خواری در نظام حکومتی است. رشوه در طول تاریخ یک عمل زشت و غیر قانونی بوده و از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی و شایع‌ترین بیماری‌ها اداری و مدیریتی جهان کنونی به شمار می‌رود. عدم تبیین و تعیین دقیق محدوده رشوه در متون و منابع دینی و روشن نبودن حدود و ثغور آن، موجب بروز اختلاف آراء در تعیین مصداق آن گردیده است. فقها و اندیشوران اسلامی، برای تعیین مصادیق و افراد رشوه، نظریات گوناگون و مختلفی را ارایه کرده‌اند که هریک از این دیدگاه‌ها دارای ایراد و اشکال‌ هستند. تحقیق پیش‌رو ـ که باهدف تعیین مصداق رشوه از طریق مقایسه آن با عناوین مشابه (جُعل) سامان یافته است ـ پس از گردآوری اطلاعات از منابع موجود در کتابخانه‌ها و مراکز علمی و با روش تحلیلی ـ توصیفی، به این نتیجه رسیده است: هریک از رشوه و جُعل، دو عنوان مستقل بوده و دارای کاربردهای متفاوت و جدای از هم‌دیگر است که شامل یک‌دیگر نمی‌شوند.
واژگان کلیدی: رشوه، جُعل، قاضی، قضاوت، جُعل‌قاضی.